Engelli Çocuklar İçin Kitaplar

A-A+

Engelli Çocuklar İçin Kitaplar

Çocuğun okuma ve öğrenmesinde kitap, hayati bir önem taşır. İyi özellikteki kitapların okunması, çocuğa edebi yönden, bilgi yönünden ve dil öğrenme yönünden yardımcı olmaktadır.

Konuşma eğitiminin başlangıcıdır dinlemek ve öğrenmede çok önemli bir yoldur. Çevresi hakkındaki tüm bilgiyi çocuk, dinleyerek alır, bu yolla da görsel ve işitsel algıyı, görsel işitsel ayrımı, görsel-işitsel hafızayı geliştirir.

Aynı zamanda kitaplar, çocukların zihinsel gelişimine de katkıda bulunduğundan, çocukların daha iyi öğrenmeleri onlara kitap okumakla gerçekleşmektedir.

Okul öncesindeki çocuklar için hazırlanan kitaplar kısmen ya da tamamen resimden meydana gelmişlerdir. Çocuğun kitapla karşılaşması önce resimle, resim-öykü, az resim-çok metin ve nihayet resimsiz metinlere doğru bir gelişme süreci izlenmektedir.

Özel eğitim gerektiren çocuklar için kullanılacak kitapların, mevcutların en uygunları arasından seçilmesine dikkat edilmelidir. Bu çocuklar için ilk kullanılacak kitaplarda genellikle hiç yazı bulunmamalıdır.

İçinde çocuğun tanıdığı cisim, hayvan ve insanların resimlerinin bulunması, kitabın çocuğun ilgisini çekebilmesini sağlar.

Konusuz ve yazısız resimli kitapların kullanımından sonra, basit konulu, tek olaylı, hareketli, gerçekçi, kısa, yazı ve resimi birbiri ile ilişkili öykülere geçilir. Örneğin; Ali düştü. Dizini yaraladı. Ali ağlamadı gibi.

Çocukla yetişkin arasında kitaplar, resimli ve faydalı bir konuşma aracı, köprü vazifesi görürler. Mesela kitapta bir insan resmi varsa, baş, kollar, parmakları öğretilerek, çocuğun hem sözcük dağarcığının gelişmesi hem de düşünmesi sağlanır.

Bu öykülerin defalarca dinlenmesi sonucunda sözcük bilgisinin artması, da daha kompleks öykülerin anlaşılmasını kolaylaştırmaktadır.

Küçük çocuklar için hazırlanan kitaplarda ki konuların gerçek hayattan alınmış olması gerekmektedir (günlük olaylar, hayvanlar, makineler gibi).

Öykü kitaplarındaki resimler, anlaşılır, hareketli, detaysız ve aslına uygun olmalıdır. Her sayfada bir iki satırdan fazla olmamalı, tamamlanmamış cümle ve ifadeler kullanılmamalıdır.

Ayrıca öykü çocuğun yeteneklerine uygun olmalı ve öyküyü oluşturan her cümle, anlama kolaylığı getirmesi için ayrı bir resimle anlatılmalıdır.

Çocuk, kitabı hem dinleyip hem de resimlerine bakamayacağından, önce sayfadaki resim gösterilmeli, sonra yazı kısmı okunmalıdır.

Okuma daima açık ve net biçimde olmalı, kısa cümleler kurulmalıdır. Belirli bir anlatma şekli oluşursa, çocuklar öykü saatlerinden büyük fayda ve mutluluk duyarlar.

Bilhassa dil gelişimleri için, bu çocuklara: öykü dinleme, öykü dramatize etme ve resimli öyküyü dinleme fırsatı verilmelidir. Resimlerin kullanımı ile çocuğun nedensel ilişkileri görme kabiliyeti de ortaya çıkabilir.

Ayrıca, kitap basitleştirilip, kartlara çizilerek de anlatılabilir. Öykünün resim çizilerek anlatılması, çocuğun kitaptaki hareketleri pekiştirmesinde yardımcı olur, her resim hareketinin basit bir öyküsünü taşımalıdır. Aksi takdirde çocuğun dikkati dağılabilir.

Çizerek anlatmada, çöpten adam çizmek hem kolaydır, hem de anlatan kişinin öyküleri çocuğun sözcük bilgisini uygun olarak resimlemesini sağlar.

Genellikle her kitapta bir yeni kelime çocuğa verilmelidir. Okuma kolaylığı getirmek için de sözcüklere vurgulama yapılabilir.

Öykü, resimler gösterilmek suretiyle teypten dinletilebileceği gibi, dramatize edilerek, kukla oynatılarak da, anlatılabilir.

Kitap bittikten sonra, çocuğa kitap hakkında konuşma fırsatı verilmelidir. Az cevap gerektiren kısa öyküler çocuk için daha kolaydır. Çünkü uzun öyküler çocuğun değişik cevaplar vermesini gerektirir ve daha zordur. Bu nedenle, kısa öykülerden başlayıp, çocuğun yetenekleri geliştikçe uzun öykülere geçilmelidir.

Çocuk, kitaptaki resimleri anlamaya, kitapla ilgili sorulan cevaplamaya, yarım bırakılan cümleyi tamamlamaya, yarım bırakılan kitabı anlatmaya, sonra da kitabı kendi cümleleriyle özetlemeye teşvik edilmelidir.

Bu arada çocuğa model olmak, anlattıklarını pekiştirmek, genişletmek, tekrarlamak, ritim, kafiye, tekerleme, müzik kullanmak, öyküyü eğlendirici hale getirmek, çocukla diyalog kurmada geçerli olan tekniklerdir.

Bu tekniklerin de kullanılmasıyla dikkatle dinlenmeye, sormaya ve anlatmaya alıştırılmış bir çocuk çevreye uyum sağlamakta güçlük çekmeyecektir. Unutmamalıdır ki, kitaplara ilgi ancak öykü anlatmakla sağlanabilir.