Çocuk Hakları Nelerdir

A-A+

 On sekiz yaşından küçük olan kişileri çocuk olarak tanımlayan ve bütün çocuklar için pazarlığa tabi olmayan ortak haklar tanımlayan Çocuk Hakları Sözleşmesi çocukların her bakımdan erişkinlerden farklı olduğunu ifade eder. Sözleşme çocukların bu farklılık çerçevesinde sahip oldukları özel hakları içerir. Çocuğun yüksek yararı gözetilerek tanımlanan bu haklar bir tanesi dahi istisna olmamak üzere dünyanın bütün ülkelerindeki bütün çocukları kapsar. Sözleşmeyle çocuklara tanınan ve taraf devletlerin kabul etmiş olduğu başlıca haklar şunlardır:
1. Bildirgedeki haklar bütün çocukları kapsar. Çocuğun dini, dili, cinsiyeti, milliyeti, ırkı, rengi, içinde bulunduğu sosyal ve siyasi yapı bu bakımdan istisna oluşturmaz. On sekiz yaşından küçük olan bütün insanlar bu haklara kendiliğinden sahiptir.
2. Çocuklar fiziksel, zihinsel, ahlaki, psikolojik ve sosyal açıdan normal şartlar altında, özgürce ve onurları zedelenmeden yetiştirilmeli ve bunu sağlamak amacıyla çıkarılan yasalarda çocuğun yüksek çıkarları gözetilmelidir.
3. Her çocuk doğduğu anda bir isme ve bir devletin vatandaşı olma hakkına sahiptir.
4. Çocukların her türlü kötülükten korunması gerekir. Çocuklar istismar, ihmal, cinsel sömürü, uyuşturucu bağımlılığı, ekonomik sömürü, insan ticareti, kaçırılmak ve zorla alıkonulmak, işkence, silahlı çatışma ve onları özgürlüklerinden yoksun bırakacak bütün durum ve uygulamalardan korunma hakkına sahiptir.
5. İstisnasız bütün çocuklar sosyal güvenlikten faydalanmalı; çocuğun kendisine ve annesi doğum öncesinde ve sonrasında özel bakım ve korunma sağlanmalı, çocuğun sağlıklı gelişmesi desteklenmelidir.
6. Çocuklar tarafından işlenen suçlar ayrıca değerlendirilmeli, çocuklar için adaletli ve özel bir ceza sistemi oluşturulmalıdır.
7. Bütün çocuklar yaşama hakkına sahiptir ve taraf devletler çocuğun hayatta kalması ve gelişmesi için gereken bütün çabayı göstermekle yükümlüdür.
8. Çocuklar kendilerine dair konulardaki görüşlerini ifade etme, özel yaşamlarını saklı tutma,kitle iletişim araçlarından faydalanma, gerekli bilgilere ulaşma ve dernek kurma hakkına sahiptir
9. Özürlü çocuklar, azınlıkların ve yerli grupların üyesi olan çocuklar, çocuk mülteciler, ailesi olmayan çocuklar gibi özel durumları olan çocuklar da Çocuk Hakları Sözleşmesi kapsamındaki haklara sahiptir.
10. Çocuklar her durumda koruma ve kurtarma olanaklarından öncelikli olarak faydalandırılma hakkına sahiptir.
11. Çocuğun bakımından sorumlu olan anne babaya veya başka kişilere bu görevi gereğince yapabilmeleri için kolaylıklar sağlanır ve gerekirse yardım edilir. Devlet çocukların bakımını ve yetiştirilmesinden sorumlu olan yetişkinlerin çocuklara zarar vermesini önleyecek önlemler almakla da yükümlüdür.
12. Devlet ailesinden yoksun olan veya çocuklar için uygun olmayan bir aile ortamında yaşayan çocuklara uygun bir aile bulmak veya onları güven içinde olacakları kurumlara yerleştirmekle yükümlüdür.
13. Her çocuk ailesiyle beraber yaşama hakkına sahiptir ve ailesinden koparılamaz, uzaklaştırılamaz. Fakat anne baba çocuğa bakamıyor ve çocuk bu durumdan zarar görüyorsa çocuğa devlet tarafından başka bakım olanakları sağlanır. Bu bakım sırasında çocuk ve anne babası düzenli olarak görüşürler.
14. Çocuklar başkalarına ve topluma zarar verecek konular istisna olmak üzere istek ve düşüncelerini diledikleri yolla açıklayabilirler.
15. Çocuk Hakları Bildirgesi gereği çocuklar onurlu ve saygın kişilerdir; yaşadıkları konut ve kurumlardaki hakları yasalarla korunur. Kimse onları rencide edecek, onurlarını kıracak, küçük düşürücü davranışlarda bulunamaz. Çocuklar insanlık dışı yöntemlerle veya aşağılanmak suretiyle cezalandırılamaz.
16. Çocukla anne ve babası farklı ülkelerde yaşıyorlarsa bir arada olabilmeleri için her türlü kolaylık gösterilir.
17. Çocuk Hakları Sözleşmesi uyarınca devlet çocukları onları kaçıran, kötü niyetli şekilde kullanacak ve sömürecek olan, alkol-uyuşturucu vb. zararlı maddelere alıştıran, bedensel ve ruhsal yönde hırpalayıp örseleyen, ucuz işgücü olarak kullanan kişilerden korumakla yükümlüdür.
18. Çeşitli sebeplerle zarar gören çocukların fiziksel ve ruhsal sağlıklarına kavuşmaları, hayata ve topluma kazandırılmaları için bütün olanaklar seferber edilmelidir.
19. Çocuklar savaşlardan uzak tutulur ve on beş yaşın altındaki hiçbir çocuk askere alınmaz.
20. Çocukların zaman geçirmeleri, oynamaları, eğlenmeleri için kitaplıklar, parklar, çocuk bahçeleri, spor okulları ve çocuk kulüpleri açılmalı; çocuklar kendileri için yararlı faaliyetlere özendirilmeli ve bu haklardan hepsi faydalandırılmalıdır.
21. İlköğretim kız-erkek bütün çocuklar için zorunlu ve parasızdır. Devlet çocukların eksiksiz bir eğitim almalarını sağlar, onları destekler ve korur. Eğitimin yanı sıra çocukların beslenme, bakım ve sağlık ihtiyaçları da giderilir. Okullar, yurtlar, kreşler, çocuk hastaneleri ve yuvaları çocukların yararına ve haklarına yönelik olarak düzenlenir.