Psikolojik Gelişim Dönemleri

A-A+

Psikolojik Gelişim Dönemleri

Gelişim yaşamın tümüne yayılmaktadır. Belirtilen gelişim evrelerinden bazıları, yaş sınırları kesin olmamakla beraber, şöyledir;

-Oral Dönem (0-1 Yaş-Güven ya da Güvensizlik):

Bu dönemde çocuğun çevresiyle etkileşimi, güven ya da güvensizlik duygularının yerleşmesinde etkilidir.

Bebeğin annesiyle olan ilişkisi onun her şeyidir. Dolayısıyla bebeğin ihtiyaç ve gereksinimlerinin karşılanması, anne ile bebek arasında karşılıklı anlayış ve güvenin oluşmasını sağlar.

Bu temel duygunun gelişimi ise ilerideki yıllarda bireyin çevresiyle kurduğu ilişkilerde kendine güven duyması demektir.

Kendine güvenen kişiler, kendi değerlerinin bilincinde olarak, diğerleriyle daha rahat ve sevgi dolu ilişkiler kurarlar.

- Anal- Kas Donemi ( 1-3 Yaş-Özerklik ya da Utanç ve Kararsızlık)

Bu dönemdeki fiziksel olgunluk, bebeklerin emeklemelerine, yürüyüp koşmalarına olanak sağlar. Bu durum da kişilik açısından özerklik ve bağımsızlık demektir.

Ayrıca, tuvalet eğitiminin verildiği bir dönem olarak da önemlidir. Bu dönemde ebeveynler tuvalet eğitimi sırasında baskıcı ve sert tutumları ile çocukta birçok nevrozun yerleşmesine neden olabilirler.

Dolayısıyla, çocuğu tuvalete alıştırırken öncelikle fiziksel olgunluğa erişmesi beklenmeli sonrasında da yumuşak ancak kararlı bir eğitsel tutum sergilenmelidir. Dışkısını veya çişini kaçıran çocuk korkutulmamalı, cezalandırılmamalıdır.

Bu evrede cezalandırılan, kısıtlanan ve bağımlı olmaya yönlendirilen çocuklar, ileriki yaşlarında bastırılan öfke ve utancı yaşarlar, kararsız yetişkinler olurlar.

- Cinsel dönem ( 3-5 Yaş-Girişim ya da Suçluluk duyguları)

Çocuğun çevresinde ki her şeye ilgi ve merakla yaklaştığı dönemdir. Bu nedenle de girişimcidir, araştırıcıdır, sürekli sorar, öğrenmek ister, hareketlidir.

Bu dönemde, çocuğun ana babasına olan cinsel ilgisi de söz konusu olabilir.(Freudun odipal ve elektra kompleksleri).

Ana babanın eleştirel yaklaşımı ve ya çocuğun merakını örseleyici tutumlar, suçluluk duygusuna neden olacaktır. Dolayısıyla bu dönemde çocuğun merak ve ilgisini destekleyici, sorularına cevap verici yaklaşımlar, özgüvenin oluşmasında da etkili olacaktır.

- Gizli Dönem ( 6-11 Yaş-Beceri ya da Aşağılık Duyguları)

6-11 yaşları arasında ki bu dönem, sürekli etkinlik içerisinde olan okul çağı çocuğunu kapsar. Çocuğa amaçlarının ve hedeflerinin değerli olduğu hissettirilirse ve desteklenirse, becerileri ve araştırıcı yani gelişir.

Bu dönem çocuğun hayatına "öğretmen" kavramının girdiği dönemdir. Okul problemleri baş gösterir. Öğretmen ve ailenin işbirliği çok önemlidir.

- Ergenlik dönemi

Kimlik arayışı, dış görünüm ve beğenilme arzusu baskındır. Orta okul dönemine denk düşen bu süreçte, cinsel uyanışla beraber yani ruhsal tepki ve davranışlar gelişir.

Ergen kendini beğenmez, sürekli kusur arar, eleştirilere aşırı duyarlıdır, hırçın ve kavgacı olur.

Derslere ilgi azalır, ebeveynle ilişkiler kopar, arkadaşlar ön plana çıkar, bencillik, yasaklara tepki başlar, duygusal gelgitler artar.

Kısaca, gencin, sudan çıkmış balığa döndüğü çok fırtınalı bir dönemdir.

Düşünme yeteneği gelişirken, ilgi alanları çeşitlenir. Coşku, hayal, idealizm yoğunlaşır.

Kimlik karmaşasının yaşandığı bu dönemde, yine baskıcı, anlayışsız ve cezalandırıcı ana baba tutumları, ergenin işini daha da güçleştirir.

Sağlıklı cinsel eğitim için ebeveyn ve ergen diyalogu şarttır.

Yetişkinler unutmamalıdırlar ki;

Her yetişkin ergen olmuştur, ancak ergenler yetişkin olma yolundadırlar. Destek, sevgi, ilgi ve anlayış beklerler.