Çocuklarda Sık Görülen Hastalıklar

A-A+

Bronşit

Bronşların enfeksiyonu ile başlayan, rahatsız edici öksürüklerle seyreden bir hastalıktır.

Bronşit Belirtileri

- Genel durumu iyi olmakla beraber, çocuk öksürüyorsa, uyku hali varsa, yemek yemiyorsa,
- Solunum zorluğu, özellikle hırıltı varsa zatürree anlamına gelir ki, derhal doktor çağırmak gerekir.
- Bazen bronşlarda bir miktar salgı toplanır ve çocuğun solunumu sırasında göğüste hırıltı duyulabilir.
- Küçük çocuklar bronşite yakalandıkları zaman genellikle sesli soluk alıp verirler. Bu astım olduğu anlamına gelmez.

Doktor öksürüğü kesmek için ilaç vermeyebilir, çünkü öksürük bronşların temizlenmesi¬ne yarar. Bazen öksürük birkaç gün içinde ilaç almadan geçer.

Astım

Astım, büyük çocuklarda ve yetişkinlerde görülen bir hastalıktır. Çocuğun alerjik olduğu bir cisim, duygusal gerilim ya da aşırı fiziksel hareketler astım nöbetlerinin başlamasına neden olabilir.

Astım Belirtileri

- Bronş kaslarının spazmı nedeniyle hırıltı olur.
- Nöbetler birden bire başlar.
- Önceden soğuk algınlığı veya ateş yoktur.
- Çocuk nöbetler arasında da zaman zaman hırıltılı solur.
- Pek az astımlı çocukta, nöbeti başlatanın ne olduğu anlaşılabilir.

Astımlı çocukların, genellikle astımlı ya da egzama gibi alerjik rahatsızlıkları olan akrabaları vardır. Astımlı çocuklarda aynı zamanda saman nezlesi veya egzama da olabilir.

Nöbetlerden korunmakta kullanılan çeşitli ilaçlar vardır. Bu durumdaki çocukların doktor tarafından yakından izlenmesi gerekir.

Hırıltı

Bronşlarda bir daralma veya tıkanma olduğunda, çocuğun soluk vermesi sı¬rasında göğsünden gelen yüksek perdeden müzikal bir sestir.

Hırıltı Belirtileri;

- Küçük çocuklar bronşit oldukları zaman, bronşları balgamla dolduğu için hırıltı sesi çıkarırlar.
- Soğuk algınlığı ile başlayan ve genellikle ateşli olan bu tip bronşitler özellikle kış aylarında çok görülür.
- Çocuk beş altı yaşına gelince bütün nöbetler kaybolur.

Hırıltılı bronşit geçiren küçük çocuklarda nöbetlerin arasında geçen zamanda hırıltı olmaz. Çocuklarda ilk hırıltılı nöbet olduğu zaman doktora başvurmak gerekir.

Hırıltılı solunumun bir başka nedeni de, nohut, leblebi veya boncuk gibi cisimlerin kaza ile solunum yollarına kaçmasıdır.

Tamamen iyi durumda olan bir çocuk, küçük bir cisimle oynarken aniden bir öksürük ve katılma nöbeti geçirir ve hırıltılı solunum başlarsa hemen doktora başvurulmalıdır.

Krup

Ses tellerinin ve nefes borusunun iltihabıdır.

Krup Belirtileri

- Havlama şeklinde öksürük ve soluk almada zorluk görülür. Çocuk soluk alışta öter gibi ses çıkarır.
- Bir kaç krup şekli vardır. Tipik vakalarda çocuk gündüz iyidir ya da, hafif bir soğuk algınlığı vardır. Ateşi yoktur ve genellikle nemli hava solunumuyla belirtiler kaybolur. Genellikle birkaç saat sonra tekrar başlar ve sonraki gecelerde de tekrarlar.
- Daha ağır krup şekillerinde çocukta yüksek ateş olur, solunum güçlüğü olduğu gibi genel durumu da bozuktur.

Krup'tan şüphelendiğinizde hemen doktora haber verin. Genellikle çocuğun yakından izlenmesi gerekir. Doktorun gelmesini beklerken çocuğu mutfağa alıp çaydanlık veya tencerelerde su kaynatarak soluduğu havanın nemli olmasını sağlayın.

Krup tedavisinde kullanılabilen buharlı çaydanlıklar vardır. Krup çok rahatsız edici olsa da, serinkanlı olmak, panikten kaçınmak önemlidir.

Kulak Enfeksiyonu

Soğuk algınlığı ya da bronşitle başlar ve kulak ağrısı yapar.

Kulak Enfeksiyonu Belirtileri

- Kulak zarı ve üç küçük kemikten yapılmış olan orta kulak, bebeklerde ve küçük çocuklarda sık sık hastalanır.
- Enfeksiyon genellikle soğuk algınlığı veya bronşitle başlar, bir iki gün sonra çocuk kulak ağrısından şikâyet eder ya da elini sık sık hasta kulağına götürür.
- Yüksek ateş başlar.
- Ağır vakalarda veya tedavi gecikecek olursa kulak zarı delinir ve kulaktan yeşilimsi sarı veya krem rengi akıntı gelir. Bu akıntı bütün ateşli çocuklarda görülebilen hafif, açık kahverengi kulak kiri ile karıştırılmamalıdır.

Kulağı ağrıyan çocuk, yirmi dört saat içinde doktor tarafından görülmelidir. Ağrıyan kulağın üstüne ısıtılmış bir bez koymak da rahatlık verir.

Çocuk her soğuk algınlığında kulak enfeksiyonu da oluyorsa, her seferinde tedaviyi uygun şekilde yapmak önemlidir.

İshal

Çocuğun günde üç kez ya da daha fazla sulu kaka yapması halidir. ishalde vücuttan çok fazla su ve tuz kaybı olur.

İshal Belirtileri

Su kaybı olan bir çocuk; halsiz ve bitkindir, gözleri içe çöker, ağız ve dudakları kurur, derisi kurur ve buruşur.

İshalde Alınacak Önlemler

İshalli çocukların su kaybetmesini önlemek için, aşağıdaki yiyecek ve içeceklerden bol miktarda verilir.

- Bebek annesini emiyor ise emzirmeye aralıksız devam edilir. Anne sütü kesilmez.
- İnek sütü veriliyorsa, süt yerine yoğurt verilir.
- Ayran, meyve suları (elma, şeftali, havuç), açık çay, çorbalar, pirinç lapası, yoğurt, haşlanmış patates yedirilir.
- İshal için kullanılan özel içecek evde hazırlanabilir;

5 su bardağı kaynatılmış soğutulmuş su,
1 dolu yemek kaşığı şeker,
1 yemek kaşığı limon suyu,
1 dolu tatlı kaşığı tuz karıştırarak hazırlanan sıvı, her sulu kakadan sonra, iki yaşa kadar 1çay bardağı, dört yaşa kadar 2 çay bardağı verilir.

Karışım 24 saat içinde bitmezse döküp yenisi hazırlanır. İçeceğe rağmen ishal kesilmiyorsa doktora başvurulur.

Kabızlık

İshalin aksine çocuğun kaka yapamama, ya da çok zorlanarak yapma halidir. Çocuk ağlar, huzursuz olur.

Kabızlıkta Alınacak Önlemler

- Bebekler kabız olduğu zaman, bebeği değişik pozisyonlarda (sağ tarafına, sol tarafına, sırtüstü, yüzükoyun) yatırmak, sırtüstü yatırıp dizlerini karnına doğru hafifçe bastırarak günde birkaç kez hareket ettirmek yararlı olur.
- Çocuk süt, yoğurt ya da çorba ile besleniyorsa, besinlerin içine konan yağ miktarını bir kaşık daha artırmak dışarıya çıkmasını kolaylaştırır.
- Günde üç dört bardak, kayısı, erik, üzüm, portakal suyu verilir.
- Ayrıca, pişmiş havuç da verilebilir.
- Çocuğa bol bol su içirilir, geçmez ve teker ederse doktora başvurulur.

Öksürük Ve Nezle

Nezle ve öksürük basit bir soğuk algınlığı ile başlayıp, zatürree gibi ciddi hastalıklara da dönüşebilir.

Öksürük ve Nezle Belirtileri

- Çocuk normalden daha hızlı nefes alıp veriyorsa,
- Meme ememiyor ve hiçbir şey içemiyorsa,
- Nefes alırken kaburgalarının alt kısmı normalde olduğu gibi dışarıya doğru genişleyeceğine içeriye doğru çöküyorsa, zatürreenin başlangıcı olabilir. Hemen tedavi edilmesi gerekir.

Öksürük ve Nezlede Alınacak Önlemler

- Hasta çocuğu rahatlatmak, nefes alıp vermesini kolaylaştırmak için kaldığı odada ve yanında hiç kimse sigara içmemelidir.
- Odanın temiz havalı, yeterli sıcaklıkta olmasına özen gösterilir.
- Çocuğun üşümemesine dikkat edilir.
- Emiyor ise emzirmeye devam edilir.
- Ek besinler kesilmez, zamanında verilir.
- Yaşına uygun bol sulu besinler verilir.
- Rahat nefes alması için burnu sık sık temizlenir.
- Ateşi varsa, düşürmek için, çocuğun üzerindeki giysiler çıkartılır.
- Kolonya ve soğuk suya batırılmış bezlerle çocuğun koltuk altı, boynu, kasıkları ve vücudu silinir.
- Doktora danışmadan ilaç kullanılmaz.

Kusma

Çocuk ne kadar küçükse o kadar sık ve kolay kusabilir. Bu dönemdeki kusmalar, emerken yutulan hava ve gazın çıkarılması sırasında meydana gelirler ve çok önemli değildir.

Kusma Belirtileri

- Şiddetli ve fışkırır tarzda olan kusmalar, ciddi bir hastalığın belirtisi olabileceği için önemlidir.
- Uzun süren kusmalar beslenmeyi ters yönde etkiler ve çocuğun gelişimi durur.
- Yorgunluk, halsizlik, ciltte kuruma ve buruşma gö¬rülür. Yüzün rengi solar, göz çukurları belirginleşir.

Kusmalara Karşı Alınacak Önlemler

- Küçük bebek kusarken, yüzü hemen aşağıya çevrilerek, solunum yolları¬nın açık ve serbest olmasına dikkat edilir.
- Yan ya da karın üzerine yatırmak, en uygun pozisyondur. Kusarken alnından tutup yardım etmekte de yarar vardır.
- Doktora başvurularak kusmanın nedeni araştırılır.
- Çocuk, kustuktan sonra bir saat kadar içecek, yiyecek verilmez. Daha sonra yarım su bardağı su verilebilir. Bunu çıkarmayan çocuğa yirmi dakika sonra yarım bardak daha su vermek gereklidir.
- Aradan birkaç saat geçtikten sonra kusma görülmezse ve çocuk isterse muhallebi, komposto ve bisküvi gibi gıdalar verilir.
- Bebek kusmalarında, anne sütü almadan veya mamadan beş dakika önce bir iki tatlı kaşığı pirinç suyu ya da, yumuşatılmış bisküvi verilir.
- Mide bu gıdaları tutar ve hazmetmeye başlarsa, çocuğun sulu ve normal gıdası yavaş yavaş verilmeye başlanır. Bu durumda çocuk kusmayabilir.
- Kusan küçük çocuklarda mama öncesi ve mama sonrasında, hırpalamadan gaz çıkartmasına yardım edilir. Bebek, kucakta on beş dakika sarsmadan tutulur.

Karın Ağrıları

Karın ağrılarının çeşitli nedenleri vardır. Özellikle ilk üç ay içindeki karın ağrılarının nedeni gazdır.

Karın Ağrılarının Belirtileri

- Çocuğun ağlaması ve ayaklarını karnına doğru çekerek kasılması karnın ağrıdığını gösterir.
- Ağrı akşamları birden başlar, gaz çıkarma veya dışkılamayla geçer.
- İlk üç ayda çok sık ve şiddetli ağrılar olabilir.
- İlk üç ay içindeki karın ağrılarının nedeni çoğunlukla gazdır.
- Aşırı hareketli ve sinirli çocuklarda daha sık görülür.
- Üç ya da dördüncü ayda bu nöbetler kaybolur.

Karın Ağrılarında Alınacak Önlemler

Çocuğu dik tutmak, yüzükoyun yatırmak, karnına sıcak uygulamak çocuğu rahatlatabilir.

Havale

Aşırı yüksek ateşle ortaya çıkar.

Havale Belirtileri

- Havale gelince çocuk bilincini kaybeder.
- Gözler koyar, bir noktaya bakar ve sabitleşir.
- Dişler kenetlenir.
- Yüz adaleleri ve vücudun diğer bölümleri düzensiz bir şekilde kasılır ve hareket eder.
- Solunum güçleşir dudak kenarlarında köpükler belirir.
- Çocuk idrarını ve kakasını kaçırabilir.

Havale Geçiren Çocukta Alınacak Önlemler

- Çocuk havale geçirmeye başlandığında, hemen ailesine ve doktora haber verilir.
- Çocuk bebekse, kundağı açılır, elleri kolları serbest hale getirilir.
- Çocuk büyükse yatağa yatırılır.
- Nöbet halinde iken, eli, ayağı serbest tutulur. Yoksa kırıklar yaralanmalar olabilir.
- Dilini ısırmaması için dişlerinin arasına diş fırçası sapı koyulabilir.
- Doktor müdahalesi beklenir.

Katılma

Geçici olarak solunumun ve kalbin durmasıdır. Herhangi bir sebeple (çocu¬ğun korkması, bir yerini incitmesi sonucu) olabilir.

Katılma Belirtileri

- Çocuk başlangıçta bir iki kere bağırır, sonunda nefesi kesilir ve morarır.
- Yirmi saniye sonra bilinç kaybolur.
- Bir iki dakika durgunluktan sonra çocuk normale döner.
- İkinci tip, geçici kalp durması şeklinde olan katılmalar, beklenmeyen bir zamanda ortaya çıkar. Nöbet süresi kısadır. Erken çocukluk döneminde sık olur.

Ani düşmeler, bebeğin başını bir yere vurması gibi ağrılı halde, birden çığlık atan çocuk, bir saniye içinde bembeyaz olur, kasılır ve bilincini kaybeder. Kısa bir süre sonra açılır. Katılma tedavi gerektirmez.

Terleme

Bazı bebekler fazla kalın giydirildiği için terler ve altları açıldığında da üşütebilirler. Bazı bebekler de kalıtım nedeniyle diğerlerine oranla daha çok terlerler.

Ayrıca D vitamini eksikliği de küçük çocuklarda terlemeye neden olur. Bu çocukların en çok başları terler. Terleyen çocuğun ıslak kalmaması için hemen giysileri değiştirilir.

Pamukçuk

Bebeğin diş etlerinde, dilinin üzerinde ve yanaklarının iç kısmında, beyaz, süt kaymağına benzer tabakalar oluşur. Silinirlerse altından kırmızı mukoza çıkar.

Pamukçuğu olan bebek anne memesini ememez, çünkü canı yanar. Pamukçuk olmaması için bebeğin ağız temizliğine dikkat edilir.

Her emzirmeden önce ve sonra karbonatlı suya batırılmış temiz bir gazlı bez parmağa dolanarak, bebeğin ağzının içi silinir. Doktora danışmadan ilaç kullanılmaz.

Pişikler

Bebeklerin kalçalarında, cinsel organlar civarında ya da başka kıvrım yerlerinde oluşan bir deri hastalığıdır. Ara bezi kullanmak, altı kirlenince hemen değiştirmemek, bezlerini sabun yerine deterjanla yıkamak ve iyi durulamamak pişiğe neden olur.

Önemli olan pişiğin önlenmesidir. Bunun için bebeğin altını sık sık değiştirmek, oda ısısı yeterli ise bir süre altını açık bırakmak yararlı olur. Doktorun tavsiyesi ile pişik önleyici hemler de kullanılır.

Ateş

Beyindeki ısı düzenleme merkezi henüz tam olarak olgunlaşmadığı için çocuklarda üç, dört yaşına kadar vücut ısısı iyi düzenlenemez. Sıcak ortamlar çocuğun ateşinin yükselmesine, soğuk ortamlar da vücut ısısının düşmesine neden olur.

Çocuklarda normal vücut ısısı sabahları 36,3, akşamları 37,2' dir. Eğer vücut ısısı 37,2 'nin üstündeyse doktora başvurulur.

Ateş Nasıl Ölçülür?

- Ebeveyn evinde bir derece bulundurur.
- Dereceyi kullanmadan önce, cıvalı ucu dışarıda kalacak şekilde tutulur ve sallayarak 36 derecenin altına düşürülür.
- Bebeklerde ve 5 yaşından küçük çocuklarda ateş makattan ölçülür.
- Bunun için çocuk sert bir zemin üzerine, küçük ise kucağa yüzüstü yatırılır.
- Ateş ölçümü sırasında bebeğin hareket etmesi engellenir.
- Derecenin cıvalı kısmı vazelinlenir ya da ılık su ile ıslatılır.
- Bir elle bebeğin kalçasının üstünden sıkıca bastırılır.
- Diğer elle derece, yavaşça cıva haznesi bulunan ucu makattan içeri doğru yaklaşık 1,5 cm itilir.
- Dereceyi bırakmadan 2 dakika beklenir ve derece yavaşça yerinden
- Çıkarılır.
- Derece daha sonra temizlenir.

Ateş Nasıl Düşürülür?

- Ateşli çocuğun üzerindeki giysiler çıkarılır.
- Kolonya ve soğuk suya batırılmış bezlerle çocuğun koltuk altı, boynu, kasıkları ve vücudu silinir.
- Doktora danışmadan ateş düşürücü ilaç kullanılmaz.
- Ateşi yükselen çocuğun ailesine bilgi verilir.