2-3 Yaş Çocuk Gelişimi

A-A+

2-3 Yaş Çocuk Gelişimi

İki yaşındaki çocuklar artık rahatça hareket edebilirler. Dil gelişimi hızlanmıştır. Kısa cümleler kurarak istediklerini belirtebilirler. Disiplin konusunda anne babaların sınırını zorlarlar.

Bu yaştaki çocuklar kendi kendine yemek yiyebilir. 2-3 yaş çocuklarına günde iki bardaktan fazla süt verilememelidir. Meyve suyu taze olarak, bekletilmeden verilmeli ve günde bir bardaktan çok içmesi önlenmelidir.

İki yaşından itibaren hazır olan çocuklara tuvalet eğitimi verilebilir. Çocukların çoğu 24 ila 30 ay arasında tuvalet eğitimi almaya hazırdır.

Bu dönemde çocuklar, olmayan bir nesneyi veya kişiyi temsil eden bir sözcük, sembol veya varlığı zihinsel olarak ifade etme yeteneği geliştirirler.

Küçük çocuklar bulutları, arabaları, evleri, insanları resimlerle ifade edebilirler. Çocuk, bu semboller yardımıyla yalnızca yakın çevresiyle değil, geçmiş olaylarla da ilgilenir.

Oyun sırasında da zihinsel olarak kazanılan ifade etme yeteneği ve dil gelişimleri sürmektedir. Sembolik oyunlar oynar. Örneğin, çocuk boş bir bardaktan su içer, bir parçayı bir tren yerine koyabilir. Sembolik oyunlar aracılığıyla çatışmalarını dışarıya yansıtır, duygusal dengesini sağlar.

Çocuklar ilk önce gerçek nesneleri taklit ederek oyun oynarlar. Telefonda konuşmak için bir oyuncak telefon kullanırlar. İki yaş civarında gerçek oyuncakları yerine başka bir nesneyi kullanırlar.

Örneğin, bir bloğu telefon ahizesi gibi kullanabilirler. Üç yaş civarında nesnelere ve olaylara gerçek yaşantıyı destekleyen anlamlar yüklerler. Örneğin oyun oynarken odanın bir ucunu, uçağın içi olarak kullanırlar.

Sembolik oyunlar ilk önce kendileri ile ilgilidir. Örneğin bir sopayı kaşık olarak kullanıp kendisini besler. Sonradan diğer nesnelere benzer davranışlarda bulunur. Örneğin bir oyuncak bebeği besler.

Üç yaşında ise artık bebeği beslemeyi bırakarak onu uçağının kumandası olarak kullanır. Böylece sembolik oyunlar aşamalı olarak ben merkezcilikten çıkar.

Sembolik oyun ileride daha karmaşık yapılar içerir. Örneğin bir bloğu önce kendisi çay içmek için kullanırken daha sonra bu bloklarla yaşıtları için bir çay partisi düzenlemeyi planlayabilir.

İletişim ve dil

İki yaşında çocuk elliden fazla sözcük bilgisine sahiptir. İki sözcüklü cümleler kurar. İletişimde ve dilde ilgilerini belli eder, söylenenleri doğru anlar.

Otuz aylıkta sözcükleri hızlıca çoğalır, anlamadığı zaman üzülür. İki, üç veya daha fazla sözcüklü basit dilbilgili kalıplı cümleleri bilir. Konuşmalarını anlamak hala zordur. Ancak, bu özellik çocuklar arasında farklılık gösterir.

Sözcük dağarcığı fazlalaşırken çocuklar iki sözcüğü birleştirirler. «Anne ayakkabı», «araba gider», «ben de atta» gibi ilk cümleler çoğunlukla ad ve fiillerin birleşmesinden oluşur. İki sözcüklü ifadeleri çok sınırlı olduğu halde çocuklar bunu etkileyici bir anlam çeşitliliğini ifade etmek için kullanırlar.

Dilbilgisi ile ilgili diğer öğeler bu yaşta yoktur. Çocuklar konuşmayı öğrenirken; sözcüklerin anlamlarını çözmeye dalarlar. Kendi düşüncelerini aktarmak için sözcük dağarcığını kullanırlar.
Bu dönemde çocuklarla konuşmak, onu sembolik olarak oynanan oyunlar içine kalmak, resimli kitaplar hakkında konuşmasını teşvik ederek onlara kitap okumak, iyi bir iletişim ve karşılıklı konuşmayla gelişiminin tüm yönlerini desteklemek, çocuk bakımından sorumlu olan yetişkinlerin önem vermeleri gereken temel davranışlardır.

Motor gelişim

İki yaştan sonra büyük kaslar oldukça gelişmiştir. Çocuklar artık bacaklarını çok daha güvenle ve uyum içinde kullanabilmektedir. Böylece kolları ve gövdeleri de top atma, tutma, tutunarak sallanma gibi yeni hareketleri denemek için bir anlamda özgür kalır.

Hareketleri daha düzgün ve ritmik hale gelir. Bu dönemde top oynama becerileri önemli bir yer tutar. Kollarını öne uzatırsa da, yakalamaları çok zor ve beceriksizcedir. Elleri ve kolları dümdüzdür, bileklerini bükmez.

Avuç içleri genelde yukarı bakar. Topu dirseklerini bükerek göğsünde yakalar. Ayaklarını sabit tutabilir. Duran topa tekme atabilir. Başparmak, işaret ve üçüncü parmağıyla kalem tutabilir.

Küçük kasların gelişmesinde ilerleme vardır. Tutma, kavrama, yazma, yırtma, çizme, yapıştırma, kesme gibi beceriler gelişmeye başlamıştır.

Öz bakım becerileri

İki üç yaş çocuklar verilen havluyla ellerini kurularlar, çoraplarını giyerler.

Çizme ve boyama becerileri

Bu yaşlar karalama dönemi içindedir. Çocuk eline kalem veya boyayı aldığında gelişigüzel karalamalar yapar. Karalamasını bitirdikten sonra yorumlar. Örneğin; bir sayfa dolusu nokta yapan bir çocuk bunun hoplayarak giden bir tavşan olduğunu düşünebilir.

Bir yaşında başlayan özerklik dönemi üç yaşına kadar devam eder. Çocuk artık süt çocukluğunun güçsüz, bağımlı durumundan çıkmış, daha özgür olmuştur. Bu dönemde de anne-baba tutumları çok önemlidir.

Yaklaşık iki yaştan sonra dil gelişiminde de ilerlemeler yoğunlaşır ve çocuk istek ve duygularını sözel olarak daha rahatlıkla ifade eder.

Sahip olma duygusu gelişir. Oyuncağını veya sevdiği yiyeceği paylaşmaya yanaşmaz. Çocuklar böylece kültürel ve sosyal bir dünyaya uyum sağlamaktadırlar.

Bu dönemde çocukla beraber olan, ona bakan kişiler çok önemlidir. Sevgiye dayalı, araştırmaya ve keşfetmeye izin verilen, tutarlı eğitim alan çocuklar kendileriyle ilgili olumlu fikirler geliştirecek, kendilerini yeterli bireyler olarak algılayacaklardır.

Kendinin farkında olma becerisi beraberinde kendini kontrol edebilmeyi getirecektir. Kendi kendisini kontrol edebilmek, bireyi toplum içinde uygun olmayan davranışlarda bulunma dürtüsüne karşı koyma gücüdür. Çocuk bu yeteneğini geliştirerek olgunlaşacaktır.

İki yaşındaki çocuk, büyük hayvanlar, karanlık odalar, büyük nesne veya makinelerden, yüksek seslerden, kişisel ortamındaki ani değişikliklerden korkar.

Üç yaşında karanlık odalar, maskeler, büyük hayvanlar, yılan ve ebeveynlerden ayrılma korkusu görülebilir.

İki-üç yaş arası dönemde ulaşılan gelişim düzeyinin genel hatları aşağıda özetlenmiştir.

• Bu yaştaki çocuk olduğu yerde zıplayabilir, koşabilir, geri geri yürüyebilir ve kendi kendine merdiven inip çıkabilir. Başının üstünden top atabilir.
• Çatal kaşık kullanabilir, küplerden kule yapabilir, düz çizgi çizebilir.
• Saklanan eşyaları bulabilir. Hayal gücü gerektiren oyunları oynayabilir.
• Genellikle en az 50 kelimelik bir dağarcığı vardır. iki kelimelik cümleler kurabilir.
• Erişkinleri taklit eder.
• Diğer çocuklarla birlikte olmaktan hoşlansa da paylaşmayı bilmez. Birlikte oynamak yerine bir arada oynar.
• Çocuktaki bağımsızlık isteği normal gelişimin bir parçasıdır.

İki-üç yaş arası dönemde farklı gelişim alanlarında kazanılan özellikler aşağıda ayrıntılı olarak sıralanmıştır:

• İstenildiğinde belirli bir kitabı bulur.
• Saklanan eşyaları bulabilir.
• Üç parçalı şekil tahtasını tamamlar.
• Bilinen dört resmi isimlendirir.
• Taklit ederek dik çizgi çizer.
• Taklit ederek yatay çizgi çizer.
• Daire resmi gösterildiğinde daire çizer.
• Nesneleri eşleştirir.
• Büyük-küçük kavramını bilir.
• Taklit ederek "artı" işareti çizer.
• Üç rengi eşleştirir.
• Nesneleri bir başka nesnenin içine, üstüne ve altına yerleştirir.
• Ses çıkaran nesneleri isimlendirir.
• Dört parçalı iç içe geçmeli oyuncakları iç içe koyar.
• Sırasına uygun olarak bir çubuk üzerine beş ya da daha fazla halka geçirir.
• Hayal gücünü geliştiren oyunlar oynayabilir.

Motor Gelişim

• Yardımla öne doğru takla atabilir.
• Başparmak, işaret parmağı ve üçüncü parmakla kalem tutabilir.
• Kaşık, çatal kullanabilir.
• Dört büyük boncuğu ipe dizer.
• Kapı kolunu ve tokmağını çevirir.
• Olduğu yerde çift ayak sıçrar.
• Geri geri yürür.
• Yardımla merdivenden iner.
• Beş altı küp ile kule yapar.
• Sayfaları birer birer çevirir.
• Taklitle kağıdı ikiye katlar.
• Geçmeli oyuncakları ayırır ve takar.
• Sabit duran büyük topa tekme atar.
• Hamurdan toplar yapıp yuvarlar.

Sosyal gelişim

• Ebeveynin isteği üzerine işbirliği yapar.
• Yönerge verildiğinde, bir başka odadan nesne ya da bir kişiyi getirip götürebilir.
• Müzik veya öykü etkinliğine beş on dakika katılır.
• Yetişkin kıyafetleri ile' giyinme' oyunu oynar.
• Sevgi, kızgınlık, üzüntü, gülme vb. gibi duyguları sözel olarak ifade ederek anladığını gösterir.
• Bir işin bir kısmını yaparak yardım etme girişiminde bulunur.
• Hatırlatıldığında' lütfen' ve 'teşekkür ederim' der.

Öz bakım gelişimi

• Az miktarda dökerek, kaşık ya da bardakla kendini besler.
• Havluyu alır, ellerini ve yüzünü siler.
• Tuvalete gitmek istediğini söyler.
• Ayakkabılarını giyer.
• Taklit ederek dişlerini fırçalar.
• Çözülmüş ve açılmış basit giysileri çıkarır.
• Yiyecekleri çatala batırır ve ağzına götürür.
• Giysisindeki çıtçıtları açar.
• Çoraplarını giyer.
• Paltosunu giyer, kazağını ya da gömleğini düğmeler.

Gelişmeyi Destekleyici Öneriler;

• Bu dönemde anne babaların olumlu davranışları ödüllendirmesi, net sınır ve kurallar koyması disiplin açısından önemlidir. Disiplin önem kazanmaya başlamıştır. Fiziksel ceza yöntemleri kullanılmamalı, çocukla ilişkilerde net ve açık kurallar olmalı her zaman tutarlı olarak uygulanmalıdır. Zıtlaşmaları önlemek için çocuğa karar verme, bir-iki seçenek arasında seçme fırsatı vermek yararlı olacaktır. Çocuk uygun bir davranışta bulunduğunda ödüllendirilmelidir.
• Dil gelişimine yardımcı olmak için anne babaların çocuğa bolca kitap okuması, çocuğun söylemeye çalıştığı kelimeleri tekrar etmesi ve sorularını cevaplaması yararlıdır. Televizyon izleme süresi sınırlandırılmalı, çocuğun izlediği programlar denetlenmelidir.
• Akşamları diş fırçalama oyun olarak devam ettirilir.
• Kazalardan korumak için çevre güvenliğine özen gösterilmelidir.