Çocukta Disiplin

A-A+

Çocukta Disiplin

Çocuğun, onu izleyen biri olmadığı zamanlarda da olumlu davranma alışkanlığı kazanmış olmasıdır. Eğer çocuğu döverek, sözel olarak horlayarak, baskı yaparak, olumlu davranışlar kazanmasını sağlamaya çalışırsak, çocuk yanında yetişkinler varken olumlu davranır, yalnızken kendi bildiğini yapar.

Önemli olan, çocuğun cezalandırılmaktan korktuğu için değil, o davranışın yanlış olduğunu anladığı için yapmaktan vazgeçmesidir.

Çocuk İçin Disiplinde Asla Yapılmaması Gerekenler

Yetişkinler disiplin adına, sözel ya da fiziksel olarak çocuğu aşağılamaktan, şiddet uygulamaktan kesinlikle uzak durmalıdır.

- Kızıp bağırma: " Ben size yapmayın demedim mi?"
- Tehdit etme: " Akşam baban seni almaya gelsin, bak nasıl şikâyet edeceğim.”
- Sözle hor görme: "Ne geri zekâlı çocuksun!"
- Beddua etme: "Ellerin kırılır inşallah!"
- Sevgiyi esirgeme: "Ben seni artık sevmiyorum"
- Küsme: "Pis çocuk, sana küstüm, konuşmuyorum!"
- Kaba etine, yüzüne, ellerine vurma Çimdiklemek
- Odaya kapatmak
- Dayak
- Tek ayak üzerinde durma
- Kulağını çekme gibi davranışların çocuk eğitiminde yeri yoktur.

Çünkü bu davranışlar ne çocuğa bir şey kazandırır ne de yetişkin çocuk ilişkisinde olumlu sonuçlar verir. Tam tersine ilişkiyi koparır, çocukta güvensizlik yaratır.

Dayağın Çocuk Üzerindeki Etkileri

Bir kere çocuk yaramazlık yaptığı zaman dayak yerse, yaptığının karşılığını ödemiş olur. Çünkü yaptığını düşünmeye fırsat bulamadan dayak yer.

Dayak yiyen çocuk yetişkine kızar. Çocuk kendi yaptığı şeyin kötü olduğunu anlayıp kendine kızacağına kendisini dövene kızar onu suçlar.

Çocuk yetişkinden daha güçsüz ve acizdir. Bu şekilde kendinden güçlü birinden dayak yemek onu utandırır, güveni sarsılır, kendini aşağılanmış hisseder. Çocuk yetişkini taklit eder, sorunlarını kaba güçle çözümler.

Çocuk İçin Ödül, Ceza Ve Teşvik

Yetişkinler, çocuğun yapmasını istedikleri davranışlar için, genellikle sözler verir, vaatlerde bulunurlar. Çocuklar o davranışı yapar ve ödülü hak ederler.

Ancak, ödül zamanla çocuklarda bağımlılık yaratır. Çocuklar, bazı davranışları, doğru olduğuna inandıkları için değil, ödül almak için yapmaya başlarlar. Bu durum, giderek çocuğu, her yaptığına karşılık bekler hale getirir.

Örneğin; 'Bugün dersimi çalışırsam bana istediğim oyuncağı alacaksın değil mi?' diyen çocuk, ders çalışmanın kendisine ait bir sorumluluk olduğunu düşünme fırsatını kaçırmış, ders çalışmasının karşılığını bekler duruma gelmiştir.

'Bakkala gidersem bana top alacak mısın?'
'Bugün Aslı ile kavga etmezsem bana ne alacaksın?' gibi soruların da gösterdiği gibi, ödül zamanla çekiciliğini kaybeder ve giderek daha etkili ödüller bulmak yetişkinler için bir zorunluluk haline gelir.

Ödül, güç ve kontrole dayandığı için çocukta bağımlılık, umutsuzluk ve isyan duygularını geliştirir. Bir gün cazip olan ödül, ertesi gün geçerliliğini yitiriverir.

Ödül, ancak küçük yaş (0-3 yaş) gruplarında çocukların iyi davranış alışkanlıkları kazanmalarını desteklemek için, ölçülü olarak kullanılabilir. Ancak, dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, ödülle beraber, davranışın açık bir dille teşvik edilmesidir.

Çocukta Ödül ve Ceza Yerine Teşvik

Çocuk eğitiminde teşvik ödülden daha etkilidir. Zamanla ödülün etkisi kay¬bolur ancak, çocuklar ebeveynin takdirini (teşvik) duymak için o davranışı tekrarlamak isterler. Aslında teşvik, çocuklara verilebilecek en iyi ödüldür.

Teşvik Neden Etkilidir?

- Teşvik, çocukların kendilerine ve becerilerine güvenmelerini destekler.
- Teşvik her olumlu adım için verilebilir. Teşvikin verilebilmesi için kazanmak şart değildir.
- Teşvikin ilk şartı, çocuklara olumsuz eleştiri yapmamaktır.
- Teşvik, çocukları olması gerektiği gibi değil, olduğu gibi kabul eder.
- Teşvik çocuklara kusurlu olma, hata yapma cesareti verir.
- Teşvikte çocuklar, hataları bulunarak değil, olumlu davranışları dile getirilerek desteklenir.

Ceza Çocuğu Korkutur

Yetişkinlerin, çocukların istenmeyen davranışları karşısında cezaya başvurmaları, ya da başvurma tehdidinde bulunmaları çocuklarda korku duygusu yaratır.

Çocuk davranışı yapmak istemediği için değil, o anda korktuğu için yapmaktan vazgeçer. 'Bir daha yaparsan bu sefer kötü döveceğim' tehdidi çocuğun o davranışı yapmasını geçici bir süre için erteler.

Çünkü çocuk korkmuştur ama o davranışı neden yapmaması gerektiği konusunda ikna olmamıştır. Ceza da ödül gibi zamanla etkisini kaybeder.

Çocuklar cezaya alışır ve cezaların dozu gittikçe artsa bile artık çocuğu etkilemez olur. Çocuk istenmeyen davranışı sürdürür.

Cezadan Korkan Çocuk

- Çocuk cezadan kaçabilmek için yalan söylemeye başlar.
- Ceza, çocuğun olumsuz davranışlarını düşünmesine engel olur.
- Çocuklar davranışlarını düşünmek yerine yetişkine kızgınlık ifade ederler.
- Ceza bir güç gösterisi olduğu için, çocukla yetişkin arasında güç çatışmasına ve intikam duygularına neden olur.
- Çocukların sorumluluk duygusu geliştirmelerini engeller.
- Yetişkin / çocuk ilişkisini olumsuz yönde etkiler.

Sonuç olarak; ceza, güç arzularını kamçılar; ödül ise çıkarcı düşünceyi, yani 'karşılıksız hiçbir şey vermeme düşüncesini pekiştirir.